بررسی اثر خاکورزی، موقعیت و جهت شیب بر پایداری خاکدانه با استفاده از هندسه فراکتالی و نمایه پایداری

فرسایش پذیری خاک میزان سهولتی است که خاک به وسیله پاشمان در طول مدت بارندگی یا به وسیله آبیاری و یا نیروی برشی جریان سطحی جدا می شود. استفاده از ویژگی های خاک که به آسانی اندازه گیری می شود از راه های تخمین فرسایش-پذیری است. در این میان پایداری خاکدانه مهمترین ویژگی خاک است که فرسایش پذیری را کنترل می کند. در تحقیق حاضر اثر خاک ورزی، جهت و موقعیت شیب بر پایداری خاکدانه بررسی شده است. به این منظور از منطقه ای واقع در ایستگاه تحقیقاتی کوهین (استان قزوین)، که تحت خاک ورزی عمود بر جهت شیب بود و همچنین از منطقه همجوار خارج از استگاه که تحت خاک ورزی موازی با جهت شیب بود نمونه برداری انجام گرفت. منطقه به صورت یک دره کم عمق با دونمای شمالی و جنوبی بود. نمونه برداری برای هر جهت از سه موقعیت شیب بالایی، میانی و پایینی و با سه تکرار انجام گرفت. هم چنین در مجموع 20 نمونه سطحی نیز به منظور بررسی تغییرات مکانی خواص خاک برداشته شد. نمونه ها پس از خشک شدن مورد آنالیز قرار گرفتند. از میان ویژگی های خاک، کربنات کلسیم معادل، ماده آلی، توزیع اندازه ذرات، اسیدیته، هدایت الکتریکی و جرم مخصوص ظاهری انتخاب اندازه گیری شد. از نمایه های پایداری خاکدانه نیز میانگین وزنی و هندسی قطر (mwd و gmd)، بعد فراکتال و نمایه asi بررسی شدند. نتایج تحلیل های آماری نشان داد که که جهت و موقعیت شیب تنها بر نمایه asi اثر گذاشت در حالی که خاک ورزی روی هر چهار نمایه تاثیر معنی دار داشت. به نظر میزان به نظر میزان ماده آلی بیشتر در خاک-ورزی عمود مسئول عمده بیشتر شدن پایداری خاکدانه ها در این نوع خاک ورزی باشد. از میان نمایه های پایداری، mwd، gmd و بعد فراکتال همبستگی بالایی نسبت به هم نشان دادند ولی با نمایه asi رابطه ای نشان ندادند. به نظر می رسد درصد کربنات کلسیم معادل نقش بیشتری در تغییرات این شاخص داشته باشد. همچنین بررسی تغییرات مکانی خواص خاک نشان داد که اغلب خصوصیات خاک وابستگی مکانی نشان دادند. این بیانگر آن است که در این گونه تحقیق ها نقش وابستگی مکانی نباید در نتیجه گیری نادیده گرفته شود.